Πολύς λόγος γίνεται τα τελευταία χρόνια περί «εταιρικής διακυβέρνησης». Ο όρος ακούγεται πολύ σοβαρός, έως και τρομακτικός για κάποιους επιχειρηματίες, που πίσω από τέτοιες βαρύγδουπες έννοιες βλέπουν έναν «μπαμπούλα» που θα τους δέσει τα χέρια και θα περιορίσει την αυτονομία τους. Στην πραγματικότητα, θα έπρεπε να διαπιστώνουν έναν σύμμαχο διαφάνειας, ορθολογικής διαχείρισης και προόδου.
Το ερώτημα ξεπροβάλλει σχεδόν αυτόματα: Γιατί να θέλει ένας επιχειρηματίας τη διαφάνεια και την ορθολογική διαχείριση; (Υποθέτουμε ότι η πρόοδος περιλαμβάνεται ως εκ των ων ουκ άνευ στόχος κάθε επιχειρηματία). Και ακολουθεί και δεύτερο, συνοδευτικό ερώτημα: τι πρέπει να θυσιάσει ένας επιχειρηματίας προκειμένου να αποκτήσει η επιχείρησή του το «λούστρο» της εταιρικής διακυβέρνησης; (Γιατί, βέβαια, κάτι πρέπει να χάσει, τίποτα δεν είναι δωρεάν σε αυτή τη ζωή).
Εύλογα τα ερωτήματα, θα πει κάποιος. Πιθανόν, αν θεωρήσουμε δεδομένη την άγνοια που επικρατεί στην πλειοψηφία των ελληνικών (κατά κανόνα οικογενειακών) επιχειρήσεων, άγνοια που προκαλεί φόβο και οδηγεί τον επιχειρηματία να και τείνει ευήκοον ους σε παρερμηνείες.
Τα πράγματα, όμως, είναι πολύ πιο απλά. Η εταιρική διακυβέρνηση δίνει ουσιαστικό «χέρι βοηθείας» στη διοίκηση και την εποπτεία της λειτουργίας της επιχείρησης, διασφαλίζει την αντικειμενικότητα των αποφάσεων, απομακρύνει τους κινδύνους κακής διαχείρισης, αποτρέπει τις κακοπροαίρετες βλέψεις από όπου και αν προέρχονται. Η εταιρική διακυβέρνηση προστατεύει την επιχείρηση, είναι ο αταλάντευτος σύμμαχός της ενάντια σε κάθε ιδιωτικό/προσωπικό/ομαδικό (μικρότερο ή μεγαλύτερο) συμφέρον που κινδυνεύει να πλήξει την πρόοδο και την ευημερία της.
Με λίγα λόγια, η εταιρική διακυβέρνηση είναι για τους νοικοκύρηδες, σίγουρα δεν κάνει για τους τυχοδιώκτες, τα αρπαχτικά, τους πονηρούς, τους δυνητικούς απατεώνες, τους ημιμαθείς ξερόλες, τους κομπλεξικούς και κοντόφθαλμους. Οι κανόνες λειτουργίας που θεσπίζει η εταιρική διακυβέρνηση είναι προς το συμφέρον των επιχειρήσεων, γιατί βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξή τους, και έτσι διασφαλίζουν τη μακροπρόθεσμη επιτυχία τους.
Ναι, οι αυθαιρεσίες, από οποιαδήποτε πλευρά, ματαιώνονται, αλλά αυτό είναι θετικό για την επιχείρηση. Οι επιχειρηματίες, λοιπόν, που κατανοούν ότι το καλό της επιχείρησής τους δεν ταυτίζεται με το μονοδιάστατο προσωπικό συμφέρον κανενός -ούτε αυτού που (τυγχάνει να) διοικεί την επιχείρηση, είναι πολύ πιο δεκτικοί να εφαρμόσουν τις βασικές αρχές εταιρικής διακυβέρνησης.
Δηλαδή, να αποκτήσουν σύστημα εσωτερικού ελέγχου, να ορίσουν εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας, να εμπλουτίσουν το διοικητικό τους συμβούλιο με άξιους και έμπειρους επαγγελματίες εκτός εταιρείας (ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη) που θα συνεισφέρουν με νέες οπτικές και νέες προτάσεις, να υιοθετήσουν τον σεβασμό και την προώθηση της διαφορετικότητας, και σε πιο προωθημένες περιπτώσεις, να διαχωρίσουν τον ρόλο του προέδρου του ΔΣ από αυτόν του διευθύνοντος συμβούλου (CEO).
Αυτές οι απλές, αλλά κρίσιμες πρωτοβουλίες, όχι μόνο δεν αυξάνουν τη γραφειοκρατία, αντίθετα την περιορίζουν σημαντικά, συνδυάζοντας την ευελιξία με τις ορθές διαδικασίες.
Το μπλέξιμο στις οικογενειακές επιχειρήσεις προκύπτει από το γεγονός ότι δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ οικογένειας, ιδιοκτησίας και διοίκησης επιχείρησης. Λανθασμένα θεωρείται ότι αυτά τα τρία (πρέπει να) ταυτίζονται. Η εταιρική διακυβέρνηση έρχεται να βάλει τέλος σε αυτόν τον στρεβλό μύθο, ορίζοντας αντικειμενικά κριτήρια βάσει των οποίων διευθετούνται, με τον αποδοτικότερο για την επιχείρηση τρόπο, οι ρόλοι και οι σχέσεις μεταξύ μελών οικογένειας, μετόχων και διοικούντων την επιχείρηση.
Τεράστιας σημασίας είναι το γεγονός ότι η εταιρική διακυβέρνηση αποτελεί την ηθική ασπίδα προστασίας της επιχείρησης και ενισχύει το θετικό κοινωνικό της αποτύπωμα. Άλλωστε, η εταιρική διακυβέρνηση έχει πλέον ενταχθεί στην προσέγγιση ESG (Environmental-Social-Governance) που κατακτά όλο και μεγαλύτερο έδαφος παγκοσμίως στον επιχειρηματικό κόσμο.
Παρότι οι αρχές εταιρικής διακυβέρνησης είναι απαιτητές για τις εισηγμένες εταιρείες, η εφαρμογή τους –με κάποια ευελιξία– και από τις μη εισηγμένες μόνο σε καλό μπορεί να βγει.